Hoekwoning - 1984, Enschede
Algemene beschrijving
Hoekwoning in Enschedees park. Na-isolatie dak en vloer, kozijnen met tripleglas, zonnepanelen, lagetemperatuurverwarming met convectoren
Kenmerken woning
Soort woning
Hoekwoning
Bouwjaar
1984
Koop- of huurwoning
Koopwoning
Type duurzame woning
Zeer energiezuinige woning
Energielabel
A
Ondersteunt doe-het-zelvers Ja
Toegepaste maatregelen
- Advies en begeleiding
- Energieadvies
- Energielabel
- Maatwerkadvies
- Installatieadvies
- Energieadvies
- Bouw en isolatie
- Dakisolatie
- Na-isolatie schuin dak binnenkant
- Vloerisolatie
- Kruipruimte/ kelderisolatie
- Ramen, Deuren en Kozijnen
- Isolerende beglazing
- Drievoudig glas
- Isolerende kozijnen
- Isolerende beglazing
- Overige bouw
- Passieve zonwering
- Kierdichting
- Leidingisolatie
- Luiken
- Dakisolatie
- Installaties
- Verwarming en warm water
- Cv-ketel
- HR-ketel
- Cv-ketel
- Warmtedistributie
- Convectoren
- Elektriciteitsopwekking
- Zonnepanelen
- Ventilatie
- Mechanische afvoer ventilatie
- Balansventilatie met wtw
- Centrale balansventilatie
- Overige ventilatie
- Ventilatieroosters
- CO2-sensor
- Koeling en zonwering
- Actieve zonwering
- Besturing en monitoring
- Domotica
- Inregelen cv-installatie
- Temperatuurregeling per vertrek
- Thermostatische radiatorkranen
- Slimme meter
- Verwarming en warm water
- Woninginrichting
- Verlichting
- Led lampen
- Apparaten
- Elektrisch fornuis
- Keramisch fornuis
- Zuinige apparaten
- Energiezuinige wasmachine
- Energiezuinige koelkast
- Energiezuinige vriezer
- Zuinige wasdroger
- Elektrisch fornuis
- Overige besparing
- Stand-by-killer
- Radiatorfolie
- Verlichting
- Overig
- Tuin en erf
- Regenwaterafkoppeling
- Vogelbehuizing
- Groene energie
- Tuin en erf
- Advies en begeleiding
Beschrijving (na)isolatie van de woning
Na-isolatie dak, na-isolatie vloer, tripleglas, radiatorfolie, leidingisolatie, kierdichting.
Beschrijving energievoorziening van de woning
HR-ketel gas, zonnepanelen en windenergie via coöperatie
Na-isolatie schuin dak binnenkant
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2011, 2012 en 2014
Kosten
€1.000
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Ik heb in meerdere stappen de isolatie van de zolder verbeterd. Na de plaatsing van de dakkapel aan de achterzijde in 2010 ben ik begonnen met de aftimmering. In 2011 heb ik de eerste laag Doscha schapenwol geplaatst van 8 cm, gevolgd door een tweede laag van 6 cm met Isover KM-folie en de aftimmering met eenmans gipsvezelplaten in 2012. Na de plaatsing van de Baskapel aan de voorzijde in 2014 zijn de lagere delen ook voorzien van een tweede laag wol en opnieuw afgetimmerd. De wol voegt nu een Rc toe van 4 aan de oorspronkelijke isolatie van 5 cm PUR. De Rc is nu ruim 5,5. De toepassing van schapenwol aan de binnenzijde van het dakbeschot met PUR-isolatie aan de buitenkant werkt zonder problemen: de schapenwol kan eventueel vocht opnemen. Plaatsing zonder dampremmende maatregelen wordt afgeraden. Ik heb daarom KM-klimaatfolie van Isover toegepast die ‘s zomers dampdoorlatend en ‘s winters dampremmend werkt. Naast deze KM-folie zijn ook andere merken klimaatfolies in de handel die 's winters sterker dampremmend werken dan 's zomers.
Tip
Overweeg bij dak- of spouwmuurisolatie het gebruik van schapenwol. Schapenwol zorgt voor een aangenaam binnenklimaat omdat het ademt en vocht reguleert, in tegenstelling tot andere materialen kan het zijn eigen gewicht aan vocht opnemen en weer afgeven. Zeker een aanrader bij dampopen en ecologisch bouwen, want het is milieuvriendelijk en het is daarnaast prettig te verwerken zonder handschoenen. Neem contact op met Doscha in Naarden voor meer informatie.
Kierdichting
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2009 en later
Kosten
€50
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Kierdichting is zeer eenvoudig zelf aan te brengen en is een van de meest renderende maatregelen!
Denk aan:
- afkitten van kozijnen aan de binnenzijde
- naden van leidingkokers
- naden rond dakdoorvoeren
- tochtband langs deuren en ramen
- isoleren van het kruipluik
- dichten van gaten rond leidingen, bijvoorbeeld in de meterkast
Drievoudig glas
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Easykapel, op de zolder zelfstandig
Jaar toepassing:
2009, 2010, 2012, 2013, 2017 en 2019
Kosten
€8.000
Aanraden:
Ja
Ervaringen
In stappen heb ik de bestaande beglazing vervangen. Allereerst dubbel glas op de slaapkamers. Later heb ik een deel hiervan vervangen. In 2014 werd de Baskapel (gevestigd in Barneveld) geplaatst met gelaagd glas in de dakramen. In 2017 zijn in de slaapkamers, de badkamer en de woonkamer door Easykapel nieuwe kozijnen geplaatst met tripleglas (U-waarde=0,7) en in 2019 een nieuwe voordeur. In 2019 heb ik zelf het bestaande glas van de dakkapel achter vervangen door tripleglas met Krypton gasvulling en kunststof afstandshouders voor een nog betere isolatiewaarde (U-waarde=0,7). Stap voor stap is mede hierdoor het gasverbruik teruggegaan tot ongeveer de helft van het oorspronkelijke verbruik.
Tip
Op zolder heb ik de bestaande HR++ beglazing in de dakkapel zelf vervangen om tot een betere isolatiewaarde te komen. Kleinere ruiten tot ongeveer 1m2 zijn prima zelf te plaatsen, mits je nauwkeurig werkt. De maatvoering luistert erg nauw en bij het plaatsen moet je de juiste gereedschappen en materialen gebruiken. Kunststof glaslatten zijn overigens prima te verwijderen met een goed plamuurmes en de juiste techniek. Op internet staan instructievideo’s hoe je dat moet doen.
Na-isolatie vloer
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2013
Kosten
€800
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Met de Tonzon thermoskussens heb ik een goede isolatiewaarde voor de vloer behaald. De piepschuim broodjesvloer was al goed voor een Rc van 2,4. de thermoskussens voegen daar een Rc van 3,8 aan toe. Totaal dus een Rc van 6,2, de hoogste waarde in mijn huis en dicht bij de waarde voor een passiefhuis. Het aanbrengen van Tonzon isolatiekussens is een wat minder aangenaam klusje, omdat het liggend plaats moet vinden, maar vergeleken met andere materialen is het prettig te verwerken (alleen het ritselt nogal...). Allereerst moet de kruipruimte droog zijn. Dit wordt bereikt met het aanbrengen van een beschermende dikke folie op de zandlaag van de kruipruimte. Deze maakt het werken in de kruipruimte gelijk een stuk aangenamer omdat het prettiger aanvoelt. Daarna wordt de ruimte droog in een a twee weken. Pas daarna moet je de thermokussens aanbrengen, in mijn geval met speciale piepschuimschroeven. Dit moet vrij nauwkeurig gebeuren om thermische lekken te beperken. Vooral het isoleren rondom leidingdoorvoeren is tijdrovend, Maar het is zeker de moeite waard. Overigens heb ik tegelijkertijd het kruipluik geïsoleerd met een dikke laag piepschuim en Tonzon isolatiefolie.
Tip
Zelf de vloer isoleren is goed te doen en kost je ongeveer een weekje. Begin met een folie over de kruipruimtevloer. Laat de ruimte drogen en breng dan de Tonzon folie aan. Hoe je dat doet, hangt van de soort vloer af:
- Hout: niet de folie vast tegen de binnenkant van de vloerbalken, wat gemakkelijk en snel mogelijk is.
- Piepschuim: er zijn speciale schroeven om de folie in de piepschuim broodjes te schroeven.
- Beton of steen: boor gaten op regelmatige afstand en gebruik de speciale slagpluggen om de folie op te hangen aan de vloer(balken).
De naden plak je af met aluminium tape. De thermokussens worden met dubbelzijdige tape aan elkaar geplakt. Werk zorgvuldig om leidingen heen. Dit is verreweg het meeste werk. En vergeet vooral niet het kruipluik mee te isoleren, want dit is een van de grootste energielekken in de woning.
Zonnepanelen
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Solars Energy (bestaat niet meer). De Zonnepanelen op de schuur heb ik zelf geplaatst voor weinig geld.
Jaar toepassing:
2013
Kosten
€4.800
Aanraden:
Ja
Ervaringen
De plaatsing van mijn zonnepanelen is niet optimaal vanwege de schaduw van bomen. Om deze reden is gekozen voor micro-omvormers, zodat ieder paneel optimaal functioneert. Ondanks deze keuze valt de opbrengst in de praktijk enigszins tegen. Daarom zou ik iedereen willen aanraden van te voren goed na te gaan of plaatsing rendabel is, of dat men bereid is een lager financieel rendement te aanvaarden. In mijn geval is de opwekking goed voor ongeveer de helft van mijn stroomverbruik. De rest is afkomstig van een windmolen waar ik aandeelhouder van ben.
Tip
Een setje van drie zonnepanelen zoals op mijn schuur kostte destijds meer dan nu. De panelen zaten op ruim 300 euro per stuk, de micro-inverters op tweehonderd. Dat setje heeft ongeveer 1800 euro gekost, schat ik. Een zelfde setje zou nu voor een bedrag tussen de 1200 en de 1500 Euro zelf te maken moeten zijn. Als alle panelen op een enkele omvormer kunnen worden gezet, ligt de prijs nog wat lager. Vuistregel: 1,5 x vermogen in Wp, dus zo’n 1200 Euro is zeker haalbaar.
Mechanische afvoer ventilatie
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Geas
Jaar toepassing:
2013 en 2018
Kosten
€800
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Dit is een voorbeeld van vraaggestuurde ventilatie. Het is een eenvoudige maatregel die geen bouwkundige ingrepen vereist. Er wordt gebruik gemaakt van de bestaande leidingen van de mechanische ventilatie, terwijl de driestanden schakelaar wordt vervangen door een of meerdere CO2-sensoren en een of meerdere timerschakelaars (in de badkamer of het toilet). Aanvankelijk werd de concentratie CO2 alleen in de woonkamer gemeten, maar in 2018 is elke slaapkamer ook voorzien van een CO2-sensor. De ramen aldaar zijn sinds de plaatsing van kunststof kozijnen met tripleglas in 2017 voorzien van Winkhaus raambeslag met een ventilatiestand die hetzelfde werkt als een ventilatierooster. De Stork Air Comfofan ventilatiebox is in 2019 vervangen door een stillere van een vergelijkbaar type.
Tip
Overweeg in de bestaande bouw of vraaggestuurde ventilatie zoals deze een goed alternatief is voor balansventilatie. Deze installatie is uit te breiden met automatisch werkende roosterkleppen van Duco
Convectoren
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2013 en 2014
Kosten
€1.000
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Deze Jaga Tempo convectoren zijn door hun overdimensionering al voorbereid op een warmtepomp. Ik heb ze zelf geplaatst, na ze op Marktplaats her en der in het land opgehaald te hebben voor weinig geld. Deze moet je zeker niet nieuw aanschaffen! Deze zijn eventueel met extra te bestellen onderdelen (Warmteservice, Haarman) op maat te maken. Ook met de bestaande ketel geven ze snel een comfortabele warmte af. De Remeha Calenta ketel heb ik speciaal afgesteld op een stooklijn voor lage-temperatuurverwarming (aanvoer 55, retour 45 graden) en de installatie heb ik zelf waterzijdig ingeregeld. Alle convectoren (behalve in de woonkamer) hebben namelijk een Danfoss thermostaatkraan met inregelventiel dat zorgvuldig is ingesteld met de inregelgids met tabellen van Danfoss en de getallen van Jaga. Inregelen alleen al zorgt voor een lager energieverbruik.
Tip
Koop de convectoren tweedehands voor minder dan de helft van de nieuwprijs en knap deze waar nodig zelf op. Voorzie deze van goede, eventueel tweedehandse, thermostaatkranen of bereid ze voor voor een zoneregeling met elektrische thermostaatkranen van Danfoss, Tado of Honeywell. Daarmee is een individuele temperatuurregeling te maken die zelfs op afstand bestuurbaar is via een app of zelfs volautomatisch met behulp van geolocatie.
Energiezuinige koelkast
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Witgoedleverancier van internet
Jaar toepassing:
2018
Aanraden:
Ja
Ervaringen
De bestaande koelkast is vervangen door een zuinigere A+++ koelkast. De oude sloeg te vaak aan en was aan vervanging toe. Mede hierdoor is het stroomverbruik verder gedaald.
Tip
Let bij de aanschaf op het stroomverbruik, wat zichtbaar is aan het energielabel. Als je een koelvriescombinatie in de onverwarmde schuur wilt plaatsen, moet deze ook kunnen koelen bij lagere buitentemperaturen. Neem daarom een apparaat met gescheiden koelcircuits voor koelen en vriezen omdat anders de vriezer niet meer vriest. Overigens is een te weinig gebruikte koelvriescombinatie in de schuur een energievreter.
Energiezuinige wasmachine
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
De Harense Smit (opvolger van De Grote Een, bestaan beide niet meer)
Jaar toepassing:
2012
Kosten
€1.000
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Zuinige, degelijke Miele machine met energielabel A+++ die goed schoon wast. Een dergelijk label was in 2012 nog niet zo gebruikelijk. Gekocht omdat deze machine met nummer W 5821 destijds als beste was getest door de Consumentenbond.
Tip
Kies een apparaat dat zuinig is,. Een wasmachine kan soms wel twintig jaar meegaan. Met het oog op duurzaamheid is een goede, zuinige machine m.i. Beter dan een minder goede die al na vijf jaar wordt vervangen door een nieuwe, weliswaar zuinigere machine.
Zuinige wasdroger
Uitvoering
Een bedrijf
Bedrijf
Expert Reiners uit Goor
Jaar toepassing:
2018
Kosten
€900
Aanraden:
Ja
Ervaringen
De oude, meer dan 20 jaar oude AEG-wasdroger was aan vervanging toe. De keuze is gevallen op een Miele warmtepompdroger type TCE 730 WP met energielabel A+++. Hoewel het de vraag was of een warmtepompdroger echt uit zou kunnen in mijn situatie, heb ik toch hiervoor gekozen omdat er in de nabije toekomst geen andere meer zullen worden gemaakt. Ik heb gewacht tot er een goede aanbieding voorbij kwam, waardoor een deel van de hogere aanschafwaarde hiermee al niet meer hoefde te worden betaald. Achteraf is dat een juiste keuze gebleken, want de machine is erg zuinig.
Tip
Kies voor een nieuwe droger voor een warmtepompdroger. Vanaf twee wasbeurten per week is de keuze al voordeliger dan een condensdroger of een droger met afvoerslang. In de toekomst zullen deze typen steeds minder verkocht worden en verdwijnen, waarmee ook de logistieke ondersteuning voor onderhoud minder zal worden.
Stand-by-killer
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2010 en 2019
Kosten
€100
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Voor de TV’s en de computers heb ik stand-by-killers geplaatst. Met de afstandsbediening van de TV gaat de rest van de beeld- en geluidsapparatuur volledig uit, alleen de TV blijft stand-by. De TV gaat na een bepaald tijd vanzelf weer uit. De tweede TV is schakelbaar via de Domotica-app, net als een deel van de LED-verlichting. Bij het aan- en uitzetten van de ene computer gaat alle overige apparatuur ook aan en uit. De andere computer is aangesloten op een grote stekkerdoos met een schakelaar die alles aan en uit zet., inclusief het draadloze netwerk
Tip
Een eenvoudige maatregel die goed rendeert. Het verbruik van apparaten die altijd op stand-by staan neemt eerder toe dan af, lijkt het wel. Er komen steeds meer gateways die op de router kunnen worden aangesloten die altijd aan staan om draadloos verbinding te maken met allerlei apparatuur in huis. Met de komst van domotica en bediening op basis van geolocatie is dat wel een punt van aandacht.
Led lampen
Uitvoering
Zelfstandig
Bedrijf
Jaar toepassing:
2013 en 2019
Kosten
€200
Aanraden:
Ja
Ervaringen
Dit is een goed renderende maatregel, vooral voor die lampen die veel schakelen. Dit is een zwakker punt van de spaarlampen. Maar ook lampen die de hele avond branden komen in aanmerking voor vervanging door LED-lampen. Onderhand zijn alle spaarlampen in huis vervangen en de eerste LED-lampen alweer vervangen door betere en zuinigere lampen. Op dit moment is een lichtopbrengst van meer dan 125 lumen per Watt haalbaar met LED-lampen.
Vooraanzicht van de hoekwoning in een lommerrijk stukje Enschede
Achteraanzicht met zicht op de dakkapel en de zonnepanelen op de schuur
Uitgebouwde zolderkamer met na-geïsoleerd schuin dak en dakramen aan de voorzijde
Vraaggestuurde Comfofan ventilatie-eenheid op de zolder met CO2-meting in de slaapkamers en de woonkamer
Tripleglas geplaatst in de nieuwe kozijnen in de woonkamer , de badkamer en de slaapkamers
Een van de Jaga lagetemperatuurconvectoren in de woonkamer
De drie REC 245 WP zonnepanelen op de schuur, elk voorzien van een Enecsys micro-omvormer
De zuinige Bosch inbouwkoelkast met aparte temperatuurregeling voor koelen en vriezen
Plannen voor de toekomst
Energieverbruik verder verlagen door verdere isolatiemaatregelen:
- Laatste HR++ glas ook vervangen door tripleglas
- Plaatsing van rolluiken
Vervanging van huidige zonnepanelen door betere voor volledige eigen stroomopwekking
Monitoring van gasverbruik voor optimaliseren van stookprogramma.
Adviezen
Begin bij een bestaande woning met de maatregelen die direct renderen: kierdichting, zuinige verlichting, radiatorfolie, leidingisolatie. Begin daarna met isoleren (HR++glas, dakisolatie, vloerisolatie) en pas daarna met zuinige installaties (zonnepanelen, warmtepomp, warmteterugwinning uit ventilatie). Bij een nieuwbouwwoning moet je vanaf het begin nadenken over dit soort maatregelen en kom je mogelijk tot andere keuzes.